Verken het fantastische Fermanagh in twee leuke tours

"Enniskillen is Ierlands enige eilandstad," lispelt Bryan Gallagher in zijn plaatselijke tongval. "Het is omringd door water, met vijf bruggen om heen en terug te gaan."

We dobberen op het water vlak bij de aanlegsteiger van het Enniskillen Castle Museum en staren omhoog naar het kasteel, dat oorspronkelijk in de 15e eeuw door de Maguires werd gebouwd en de stad die er nu achter ligt.

Die bruggen zijn lang niet de enige manier om van het eiland te verlaten. Enniskillen ligt ongeveer halverwege de kilometerslange waterweg van Lough Erneen is een bruisend middelpunt voor avonturen op het water, van pleziervaart tot kajakken en van zwemmen in open water tot vissen in zoet water.

Je kunt de kustlijn verkennen tijdens een Island Discovery Tour in een volledig elektrisch passagiersschip, compleet met buitendek en overdekte lounge, of op eigen kracht onder de bruggen door hydrofietsen.

Ik breng deze middag een bezoek aan de oude kloosternederzetting van Devenish Island in de comfortabele achtzitter van Erne Water Taxi, met een vrolijk Baskisch stel als gezelschap en een geboren verhalenverteller als gids.

"In de 17e eeuw," zo vertelt Bryan, "was deze plek volledig bedekt met dichte begroeiing en bomen, op sommige plekken zelfs ontoegankelijk. Er waren wilde beren, zwijnen, wolven en - het gevaarlijkst van allemaal - mensen. De snelste en veiligste manier om te reizen, was dus over het water.

"Dit was hun hoofdweg en alles en iedereen, van Noorman, planter, varken tot goederen, ging over het water. Het was dus een briljante, zakelijke zet van de Maguires om hun kasteel hier op het smalste punt van de waterweg neer te zetten. Ze hadden in feite een tolbrug en zeggenschap over iedereen die op en neer voer over het meer."

We varen nu onder de oudste brug van het eiland door, die in 1885 met de hand werd gebouwd, en buigen onze hoofden in de richting van de Enniskillen Royal School, de voormalige Portora Royal School met als alumni de schrijvers Oscar Wilde en Samuel Beckett.

Ik leun achterover en verwerk alles wat ik heb gezien en gehoord en geniet van het rustgevende uitzicht, terwijl Bryan de boot naar het zuiden koerst naar zijn favoriete plek in Lough Erne.

Onderweg wijst hij ons op de magie, die we anders misschien zouden missen. Zoals waar "de bomen ver uitsteken en de takken op het water liggen en als je geluk hebt, zie je hier een ijsvogel: een kleine vogel met een iriserende, turkooizen vacht en bruine voorkant, die kaarsrecht vliegt en in en uit het water duikt."

Of hoe aan de horizon, terwijl de aangrenzende rivier overgaat in Lough Erne Upper, die gele boeien de palingnetten markeren die door vissers zijn uitgezet om deze zoetwaterdelicatesse te vangen.

Terwijl we verder varen, moet ik denken aan alle verschillende, lokale smaken waar men hier door de eeuwen heen van heeft kunnen genieten. Ik heb genoten van een drukke zaterdagochtend in gezelschap van Mark Edwards Taste of Enniskillen food tour. Mark, nog een inwoner van Enniskillen met een vlotte babbel, gaf me een kleurrijk overzicht van het culinaire erfgoed van Fermanagh.

Hij vertelde over de boter die zo kostbaar was dat ze hem in de middeleeuwen als een schat begroeven (je kunt enkele duizenden jaren oude, in het veen bewaarde boter bekijken in een van de eclectische museumzalen van het kasteel).

Over de zwaan en het hert die Hugh "The Hospitable" Maguire braadde voor zijn legendarische feesten, waar strikte tafeletiquette gold. ("Je mocht niet aan je haar zitten voor het geval er iets uit zou vallen, je mocht niet dubbeldippen met je vingers of met je mes aan je tanden pulken," vertelt Mark ons).

We kwamen meer te weten over de 19e-eeuwse Scotch Stores waar de plaatselijke kerstkalkoenen werden geplukt en naar heinde en verre werden verzonden. En over de zeldzame varkensrassen die vandaag de dag als wilde varkens worden gehouden op hun eigen privé-eiland door derde generatie slager Pat O'Doherty voor zijn bekroonde Fermanagh Black Bacon.

We mochten proeven van luchtige scones royaal besmeerd met boter en zelfgemaakte jam bij Rebecca's Café, vernoemd naar de eerste vrouw die haar eigen brood verkocht op de 19e-eeuwse zuivelmarkt (nu omgetoverd tot botermarkt op de ambachtelijke binnenplaats van het dorp).

We mochten Tickety Moo-ijs proeven bij Ruby's café, afkomstig van Jersey-koeien die je kunt bezoeken op de boerderij van de familie Grey, waar de blije kudde gemolken wordt door geautomatiseerde melkmachines en kan genieten van "een grote robotborstel die aan hun achterste krabt" wanneer ze maar willen.

We hebben genoten van het moderne kooktalent van jonge, plaatselijke chef-koks/restaurateurs die hebben meegedaan aan het tv-programma Great British Menu: Marty McAdam van Paget Lane en Street Kitchen, en Glen Wheeler van 28 at The Hollow. En we hebben een glaasje eersteklas gin gedronken, gemaakt aan de oevers van het meer bij Boatyard Distillery.

Op dit moment naderen we echter de idyllische bestemming van vanmiddag, Devenish Island, en het lijkt erop dat de goden een lichtspektakel voor ons hebben geregeld.

Het zonlicht schijnt in contrastrijke lichtbundels tussen de zomerse buienwolken door en accentueert de historische trekpleisters die in zachtgrijze steen oprijzen uit het natte gras. We zien een 900 jaar oude, ronde toren in perfecte staat.

Daarachter staat het Augustijnse klooster (St Mary's Priory), gebouwd in de 15e eeuw maar halverwege de 16e eeuw ontbonden door Cromwell voor Hendrik VIII. En op het strand de ruïnes van de 12e-eeuwse Teampal Mór (grote kerk), gebouwd op de plek van de oorspronkelijke kerk die in de 6e eeuw door St. Molaise werd gesticht.

"Ik ben heel blij dat je het in het zonlicht hebt kunnen zien," roept Bryan enthousiast als we aan land springen, voordat hij ons vraagt onze ogen dicht te doen en de stilte in ons op te nemen, die alleen wordt verbroken door het gekrijs van vogels en het ruisen van de wind. "Je kunt wel zien wat de trekpleister is," fluistert hij. "Ik ben niet gelovig, maar ik weet dat Devenish Island een speciale plek is."

Het begint al snel te regenen, maar binnen no-time lopen we samen onder Bryans enorme paraplu, terwijl hij de geschiedenis weer uit de doeken doet.

"Mensen denken dat de monniken hier kwamen voor de stilte, om in alle rust te kunnen bidden," vertelt hij ons. "Maar als je je bedenkt dat alles over het water ging, dat dit in hun tijd de snelweg was, dan lijken alle kloosters langs de rand van de eilanden eigenlijk heel logisch.

"Tegenwoordig komen we hier om de drukte te ontvluchten, maar deze kloosters waren de benzinestations langs de snelweg. Ze wilden dat je langskwam! En ze lagen juist midden in de drukte."

Op zijn bruisende en bloeiende hoogtepunt was het op dit kleine, dichtbevolkte eiland van slechts twee kilometer lang en half zo breed, een drukte van belang, aldus Bryan. De dag werd onderbroken door de bel die de eilandbewoners opriep om te gaan bidden, eten of werken, of waarschuwde voor gevaar. Je hoorde overal spelende kinderen, mensen die aan het koken waren, op het land werkten of aan het vissen waren op het meer.

Bryan komt hier al van kinds af aan. Hij laat een foto zien op zijn telefoon om het te bewijzen, vijf decennia geleden genomen door zijn vader: allemaal neefjes en nichtjes op de trappen bij de ronde toren. En hij kan je talrijke verhalen vertellen over elke centimeter op dit gezegende eiland.

Over hoe dat hoge stenen kruis ooit zou zijn "beschilderd in de meest opvallende kleuren die ze konden vinden" als leermiddel voor kinderen. Over de lokale geloofsovertuiging dat de bullán steen op het eiland een heilzame werking heeft. Een gladde steen met een natuurlijke uitholling, waarvan wordt geloofd dat hij alles geneest, van "een slechte rug of een slechte knie tot slechte gedachten of een slechte man of vrouw".

En over hoe in het Keltische christendom van Ierland verschillende manieren om de wereld te begrijpen naast elkaar konden bestaan, zodat "zelfs als we niet in genezing en de heilzame werking van het land geloven, we het ook niet verwerpen - en we er zeker geen minachting voor hebben".

Bryan komt hier nog steeds met zijn vader, die nu 88 is. Op een mooie zomeravond pakken ze graag de boot om op het water te dobberen, te staren naar het eiland en weer terug te keren naar de oevers van het meer, die onveranderd zijn sinds de monniken, de Vikingen, de Maguires, de Normandiërs en de planters deze wateren binnenvoerden.

"Je kunt zien waarom het in onze harten zit," zegt hij.

En dat snap ik helemaal. Dankzij de levendige verhalen van Bryan en Mark zie ik meer dan het prachtige landschap in het steeds veranderende licht van vandaag en word ik ondergedompeld in het drukke, kleurrijke verleden van deze eilanden en waterwegen met hun rijke geschiedenis. En dat is een cadeautje.